Thursday, October 5, 2017

KETA TA'UK SAI MATENEK



KETA TA'UK SAI MATENEK
Motivasaun no hadi’a karáter moris

Keta ta'uk atu hetan no sai ema matenek tanba matenek mak dalan di'ak liu atu halo moris sai matenek. Hatudu ó-nia aten-brani hodi la'o nafatin ba oin atu hetan matenek, maske ó monu no hasoru susar oioin iha ó-nia dalan.

Matenek ne'ebé ó hetan ona keta baruk atu haburas nafatin, kadi bebeik nia hodi sai kro'at nafatin tanba mundu sei presiza hodi sai matan-kro'at ba buat hotu. 

Presiza atu hahii ka apresia buat di’ak hotu ne’ebé hale’u ó (natureza no ema sira). Ho kakutak-matenek, hatudu oin midar, matan ksolok nabilan, laran-hakmatek no neon badinas ba ema hotu be hale’u ó – buka hahii bainhira sira hetan susesu ka buat di’ak iha sira-nia moris. Keta laran-moras ka inveja sira. Keta haluha katak, bainhira ó halo ida-ne'e, ó sei dada buat di'ak hirak-ne'e atu hahú moris ka moris buras mós iha ó-nia moris. Dalan sei nakloke ba ó. Ó mós sei hetan susesu. Tempu mak la hanesan. Tempu sei lori-mai ó-nia tempu, naran ó uza tempu ho di’ak.

Ó lalika hakfodak no laran-kraik bainhira ema matenek ka ema riku sira foti-an hasoru ó ka haree liu ó, la liga ó no la konsidera ó, buka atu hakmatek iha ó-nia neon no haksolok nafatin iha ó-nia fatin. Bainhira ó nu’udar eskola oan, haka’as-an estuda nafatin. Bainhira ó la’ós eskola oan, buka halo buat ruma ka halo nafatin serbisu oan sira hodi hetan buat ruma atu hadi’a ó-nia moris. No bainhira ó nu’udar serbisu-na’in, hadi’ak no haburas nafatin ó-nia serbisu. 

Ha'u hatene ó iha difikuldade, susar tebes ba ó atu hetan duit oan ruma hodi tulun ó atu la'o ba oin. Koko halo sakrifísiu, buka-dalan no husu nafatin ba Aman atu tulun ó. Haraik-an no badinas nafatin. Buka respeita ema, tanba respeitu mak baze atu hetan fiar, domin, amizade no valór di'ak seluk tan.
Maske moris simples maibé buka nafatin atu hamoos ó-nia aan, kuidadu ó-nia saúde. Hodi nune'e ó sai forte liután hodi la'o ba oin. 

Halo belun di'ak ho ema-di'ak sira, no hamutuk ho ema di'ak hotu la'o ba dalan-di'ak sira. Respeita nafatin sira-ne'ebé la'ós ó-nia belun-di'ak, no dehan "lae" bainhira sira dada no babeur ó ba dalan ladi'ak sira.

Ikus, keta baruk atu estuda, xave-susesu nian iha ó-nia liman. Profesór, inan-aman, no ema seluk sei sai nu'udar ó-nia mata-dalan - banhira ó hakarak loke odamatan-boot hodi la'o-tama ba dalan matenek nian, sira sei hatudu no ó mak sai na'in atu hatene. 

Badinas estuda, keta baruk. Estuda atu hatene no hodi la'o ba oin, la'ós hakiduk ba kotuk. Nia iha direitu, ó iha direitu, ita hotu iha direitu. 

Francisco de Araújo

No comments:

Post a Comment